Påfyll til sommarguiden

Spanande turopplevingar står i rekke og rad no om sommaren, særleg viss ein er på farten. Men kanskje du skal ha sommargjestar, då er det plutseleg du som må ta på deg guidehatten og syna fram det me har. Me er jo inne i Luther-året – 500-årsmarkeringa for reformasjonen – som jo for oss nordbuarar var eit steg bort frå katolisismen. Men då landet vårt blei kristna, var det jo denne religionen, som tok landet vårt. Det skal handla om steinkors i dag, som mange stader i fylket vårt står som vitnemål om kristning frå vest. 

            Bur du i Stavanger er det næraste steinkorset du kjem det som står i inngangspartiet til Stavanger Museum på Våland (det er også eit høve til å nyta den første delen av oppussinga på museet). Eitt anna lett tilgjengeleg er på Krossberg, ved Hålandsvatnet.

            Artikkelen i Pluss i Aftenbladet frå 2006 tar oss med til Tjora i Sola kommune. Her står det to kors. Den tidlegare biskopen Fridtjof Birkeli meinte at steinkorsa og steinane med kors, sto i ein religiøs samanheng og at det var legitimt å trekka først og fremst religionshistoriske konsekvensar av det. Den eineståande konsentrasjonen av steinkors i Vest-Noreg syner at me har vore ein åndeleg «provins», intimt forbunde med dei britiske øyane også når det gjeld innføringa av kristendommen i landet vårt, skriv Birkelid. 

            Det er to hovudtypar av korsa som står i Rogaland, les me. Dei norsk-keltiske med retta armar og runde armholer, og dei norsk-angliske med store bua armholer. Dei ulike formene på korsa kan tyda på kulturell kontakt med ulike område på Dei britiske øyar, eller at steinhoggarane var knytt til ein særleg produksjonsstad. 

            Turen går vidare til Krosshaug i Klepp, her ligg det ein gravhaug, opprinneleg over 30 meter i tverrmål og 5-6 meter høg. Den gravlagde i gravkammeret var ei kvinne kledd i festdrakt. Steinkorset står midt i gravhaugen og blei truleg reist på 1000-talet, rundt 600 år etter at haugen blei bygt. 1000-talet var rundt tida då landet blei kristna, og ein tenkjer seg at Krosshaug kan ha vore ein av dei første kristne samlingsstadene i Klepp. 

            Ein skal ikkje så langt unna alltid, og la fantasien gjera sitt, så har me spanande historier i vår eigen bakgard!

            Fin sankthanskveld til alle!    

D130/91